Η Αιμοδοσία και η ιστορία της - πως φτάσαμε ως εδώ;

Τα τελευταία 50 χρόνια, η επιστημονική και τεχνική πρόοδος στον τομέα της μετάγγισης αίματος υπήρξε τόσο αλματώδης, ώστε σήμερα η μετάγγιση να μην είναι μια απλή λήψη και χορήγηση αίματος, αλλά ένας ιδιαίτερος κλάδος της Αιματολογίας που βρίσκεται σε συνεχή εξέλιξη.
Για να φτάσουμε στη σημερινή θέση της "Μετάγγισης Αίματος" χρειάστηκαν πολλές προσπάθειες επιτυχείς και ανεπιτυχείς.  Από τους αρχαίους χρόνους πολλοί λαοί αποδώσανε στο αίμα μαγικές ή θεραπευτικές ιδιότητες. Φαίνεται πως οι Αρχαίοι Έλληνες και οι Λατίνοι γνώριζαν τη μετάγγιση.

O Ιπποκράτης θεωρεί ότι τα πάντα προέρχονται από τα 4 στοιχεία, σε καθένα από τα οποία ανταποκρίνεται η ιδιότητα του ψυχρού, του ξηρού, του θερμού, του υγρού. Στα στερεά συστατικά του σώματος υπερισχύει το γαιώδες και στα υγρά το υδατώδες.

Συνεκτική ουσία των πάντων είναι το πνεύμα, έμφυτο και θερμό στον άνθρωπο, που εδρεύει στην καρδιά. Θεμελιώδη υγρά του σώματος είναι το αίμα, το φλέγμα, η κίτρινη και η μαύρη χολή.  Από την ισορροπία και την ανισορροπία τους εξαρτάται η υγεία ή η νόσος.

Από τότε πολλοί δοκίμασαν μεταγγίσεις αίματος κυρίως από ζώα σε ανθρώπους και από άνθρωπο σε άνθρωπο, και από αρτηρία σε φλέβα. Η πρώτη πραγματική μετάγγιση από άνθρωπο σε άνθρωπο ανήκει στον MAJOR, ο οποίος δεν έκανε απευθείας μετάγγιση, αλλά συνέλεξε το αίμα για τη μετάγγιση σε δοχείο.

Τα συχνά θανατηφόρα συμβάντα που παρατηρήθηκαν έβαλαν φρένο σε όλες τις προσπάθειες για περίπου δύο αιώνες. Αυτό οφειλόταν στο ότι το αίμα που χρησιμοποιούσαν ήταν συχνά άλλης ομάδας και οι κανόνες της ασηψίας ήταν άγνωστοι.  Το ενδιαφέρον για την αιμοδοσία αναγεννιέται το 19ο αι.  Διαπιστώνεται ότι η μετάγγιση αίματος ζώου σε άνθρωπο ή ζώου σε άλλου είδους ζώο είναι επικίνδυνη και πρέπει να εγκαταλειφθεί. Η διαπίστωση αυτή, καθώς και η χρησιμοποίηση της σύριγγας για τη μετάγγιση, έδωσαν νέα πνοή στην ιστορία της αιμοδοσίας.

Ο σημαντικότερος σταθμός στην ιστορία της αιμοδοσίας υπήρξε η ανακάλυψη των ομάδων αίματος από τον LANDSTEINER το 1900. Την ανακάλυψη των ομάδων του συστήματος ΑΒΟ ακολούθησε η ανακάλυψη του συστήματος RHESUS.  Λίγο αργότερα, η διατήρηση του αίματος σε ψυγείο επηρέασε αποφασιστικά την όλη οργάνωση της αιμοδοσίας. Το αίμα είναι πια δυνατό να συλλέγεται, να διατηρείται και να χρησιμοποιείται σε ώρα ανάγκης.

Η πρώτη μετάγγιση αίματος στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε το 1916 στην Πολυκλινική Αθηνών από τον καθηγητή Σπ. Οικονόμου που είχε παρακολουθήσει στο Montpellier της Γαλλίας σχετικές εργασίες. Για την πρώτη μετάγγιση πήρε αίμα από τον βοηθό του, γιατρό, Mιχ. Πατρικαλάκη.  Το 1931 ανακοινώνονται από τον Ι.Κ. Καλαϊτζή 22 μεταγγίσεις στον Ευαγγελισμό Αθηνών.

Ο Mαθιός Mακκάς ίδρυσε την Οργάνωση Αιμοδοσίας του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, το 1935, Δ/ντής  της οποίας υπήρξε ο M. Παϊδούσης. Ο οργανισμός αυτός για πολλά χρόνια κράτησε το βάρος της αιμοδοσίας αναγκασμένος να στηρίζεται σε αμειβόμενους αιμοδότες.  Η πρώτη μετάγγιση συντηρημένου αίματος στην Ελλάδα πραγματοποιείται στις 30 Νοέμβρη 1939 στο Λαϊκό Nοσ/μείο από τον M. Παΐδούση.

Η Εθνική Υπηρεσία Αιμοδοσίας στο Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας δημιουργείται το 1952.  Ιδρύονται τέσσερα Περιφερειακά Κέντρα Αιμοδοσίας στο
·         Α΄ Ιπποκράτειο και Λαϊκό Νοσοκομείο Αθηνών, με διευθυντή τον Ιππ.Τσεβρένη.
·         Β΄ Νοσοκομείο Αθηνών "Β.Παύλος" με διευθυντή τον Μ. Παιδούση.
·         Γενικό Νοσοκομείο Νίκαιας Πειραιά με διευθυντή τον Ηλία Πολίτη.
·         και το Κέντρο Αιμοδοσίας Θεσσαλονίκης με διευθυντή τον Ν. Βαφειάδη.

Το 1958 αρχίζουν να δημιουργούνται οι πρώτοι Σταθμοί Αιμοδοσίας στα Κρατικά Νοσοκομεία της Ελλάδας.  Το έτος 1962 έγινε δωρεά στο Κέντρο Αιμοδοσίας του Ιπποκράτειου από την Εθνική Υπηρεσία Αιμοδοσίας της Γαλλίας το πρώτο στη χώρα μας ειδικό αυτοκίνητο για αιμοληψίες, με 10 κλίνες και με ψυγείο δυνατότητας συντήρησης 600 μονάδων αίματος, με αυτοδύναμη παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος (δείτε τη φωτό!)

Το 1964 η πλασμαφαίρεση χρησιμοποιείται ως μέσο συλλογής πλάσματος.  Το 1979 καταργούνται οι ιδιωτικές τράπεζες αίματος στην Ελλάδα και δημιουργούνται οι πρώτοι σύλλογοι αιμοδοτών.  Το 1985 χρησιμοποιείται πρώτο τεστ ανίχνευσης του HIV στις τράπεζες αίματος.

Η επιστημονική έρευνα έχει καταστήσει την αιμοδοσία ασφαλή διαδικασία.  Όλο και περισσότερο η εθελοντική αιμοδοσία αποτελεί την κύρια πηγή του μεταγγιζόμενου αίματος, μια και δεν έχει βρεθεί κάποια φαρμακευτική ουσία που να μπορεί να αντικαταστήσει το αίμα.